Geschiedenis van een oude stad                                                     –––––––––––––––––––––––––––––––––––––

Schiedam werd 'geboren' toen Dirk Bokel in 1250 een dam in de monding van rivier de Schie liet aanleggen. Dirk Bokel was de eigenaar van de polder Riviere en wilde met de dam zijn vis- en jachtgebied beschermen tegen de zee.  Zijn dam had nog meer voordelen: schepen konden door de dam niet verder landinwaarts en moesten hun lading dus bij Schiedam laten overladen naar andere schepen en in een iets later tijdperk met een overtoom over de dam getrokken worden. Dat leverde werk op dat, gecombineerd met de handel, visserij en nijverheid in de streek, er voor zorgde dat er bij de dam al snel een nederzetting ontstond. Zo werd het gebied rond de monding van de Schie de toegang tot het graafschap Holland.

De foto is de hoek Dam met de Oude Sluis, precies op dit punt is Schiedam ontstaan. De waterloop van de Schie liep toen anders, de huidige sluis werd pas veel later, in het verlengde van de Lange Haven, gegraven. Later maakte de dam deel uit van de Schielandse Hoge Zeedijk. Bovenstaande kaart geeft de oude situatie weer. De hoek Dam / Oude Sluis kun je vinden bij de pijlpunt. Ter oriëntatie, de Grote Kerk en het oude stadhuis op de Markt staan duidelijk op deze kaart. Het enige tastbare dat deze plek de oorsprong van Schiedam is een bord aan de muur. Om dit te kunnen lezen moet u de linker foto aanklikken en daarna nogmaals voor de vergroting.

Scyedam

Scyedam

Haar stadsrechten kreeg Schiedam van vrouwe Aleida. In 1260 kocht zij de polder Riviere van Dirk Bokel en liet er in 1262 haar kasteel 'Huis te Riviere' bouwen. De ruïnes hiervan zijn nu nog te zien aan de Broersvest met het standbeeld van Aleida daarbij. Vrouwe Aleida zag het economisch voordeel dat de dam in de Schie haar kon opleveren en deed haar best de handel en nijverheid in het gebied te bevorderen. De nederzetting groeide en op 18 maart 1275 verleende Aleida er stadsrechten aan, waarmee de stad Scyedam een feit was.

Een zelf ingekleurde kaart van de omgeving van Schiedam omstreeks het jaar 1300. Groen is bedijkt land en de zandkleur is land buiten de dijken. Dat kunnen zandplaten in de rivier zijn of schoren. Vooral op het huidige Voorne-Putten zie je dit. Wikipedia schrijft hier over: Het landschap langs de grote rivieren bestaat uit een afwisseling van stroomruggen en komgronden. De stroomruggen liggen op de plekken waar een rivier stroomde en bestaan uit een ondergrond van grover sediment (zand en zavel). De komgronden stonden alleen tijdens overstromingen onder water en bestaan uit fijne rivierklei. De zware, ondoorlatende klei is veel minder geschikt voor de landbouw dan de stroomruggen. De hoger gelegen stroomruggen zijn de plaatsen waar de bewoning zich vroeger concentreerde. Op deze ruggen kan vaak tuinbouw worden gevonden (zoals de fruitteelt in de Betuwe). De vroeger natte, slecht toegankelijke en niet bewoonde komgronden kenden in het verleden eendenkooien en hooiland. Tegenwoordig zijn ze in gebruik als weilanden voor de veeteelt. Wat verder opvalt is dat Schiedam met de Schie de enigste verbinding met het achterland had. De Schie stroomt langs Delft. Den Haag , Leiden en nog verder. De Delfhavense Schie en de Rotterdamse Schie moesten nog gegraven worden, zie maar bij het pijltje van Overschie. Het andere pijltje wijst naar de plaats van de dam in de Schie. De riviertjes in het Westland waren niet van belang voor de handelsvaart.

Een spuisluis, ter hoogte van de huidige Oude Sluis, zorgde er voor dat het overtollige water van de polder en de Schie naar de Korte Haven kon worden afgevoerd. De polder van de heer Bokel is op dit kaartje duidelijk te zien. Deze polder werd omgeven door dijken op de huidige Hoogstraat, de Boterstraat en de Singel met binnen die dijken het kasteel Huis te Riviere.

Rondom de nieuwe dam ontstond een concentratie van bewoners in eenvoudige (rieten) huisjes om aangevoerde goederen over de dam te sjouwen naar de achter de dam liggende scheepjes. Je zou kunnen spreken dat dit de eerste zakkendragers van Schiedam waren.

De kern van Schiedam, met straten en grachten, werd gevormd in de 14de eeuw. De kern binnen de vesten van Schiedam is eeuwenlang in stand gebleven en pas in de laatste honderd jaar vindt er stands uitbreiding buiten deze kern plaats.

Huis te Riviere